گرمی نیوز

آثار تاریخی و طبیعی مغان چشم به راه مسافران نوروزی است.

منطقه مغان  در شمال استان اردبیل و جنوب رودخانه آراز قرار گفته و مساحت آن حدود 9/5226 كیلومتر مربع می باشد، این منطقه از طرف شمال و شرق به جمهوری آذربایجان از جنوب به شهرستان مشگین شهر (خیاو) و از غرب به قره داغ (ارسباران) محدود میگرد .مغان به خطه همیشه بهار آذربایجان معروف بوده و یكی از قطبهای مهم كشاورزی و دامپروری آن است. سراسر مغان به علت حاصلخیزی خاك – دمای مساعد و موقعیت خاص منطقه ای زیر كشت اقسام غلات حبوبات و علوفه قرار می گیرد بی مناسبت نیست كه مغان را انبار غله آذربایجان می گویند. مغان یكی از مهمترین مناطق زیست محیطی آذربایجان است از لحاظ زمستان گذرانی گونه های نادر پرندگان كوچنده به شمار می آید.

جهت آشنایی با جاذبه های گردشگری این خطه و معرفی آنها به مسافران نوروزی به معرفی سه مورد از آثار دیدنی این خطه می پردازیم با این توضیح كه در این خطه كه شامل سه شهرستان می باشد دهها اثر تاریخی و طبیعی دیگر وجود دارد.

نادیر تپه سی نمادی از قدرت و شكوه امپراطوری تورك افشار

تپه عظیم نادر در جنوب غربی شهر اصلاندوز مغان در تلاقی رودخانه آراز و قره سو (دره رود) قرار دارد. بلندی این تپه 30 متر و محیط اطراف آن حدود 1500 متر و طول آن 120 متر و عرض آن حدود 100 متر است.

ظاهرا این محل  كه در سده های متمادی واحد مسكونی بزرگی را تشكیل میداده و از هزاره اول پیش از میلاد تا اواخر سده یازدهم هجری قمری مسكون بوده، شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد نیز برسد. از اشیای مكشوفه در آن می توان از سفال خشت پخته دوران پارتی سفالهای منقوش دوره اسلامی تعداد زیادی سنگ انسبیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد.

تپه نادری از منظر تاریخی قابل توجه است؛ در این مكان بود كه نادرشاه جهت خلع شاه طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشكیل داد و سران طوایف و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند كه منجر به خلع طهاسب میرزا و رسیدن وی به تخت سلطنت شد.

شوله لر دره سی جلوه ای از عظمت و شكوه طبیعت

قوزلو در شمال غربی كشور ایران، غرب دریای خزر، شمال شرقی آذربایجان، شمال استان اردبیل و جنوب شـرقی شهر گرمی مغــان، در دهستان اینی از بخش مركزی شهرستان مغان، بین ۴۸ درجه و۸ دقیقه طــول شرقی از نصف النهار مبدأ و۳۹ درجه و۱دقیقه عرض شمالی از خط استوا واقع شـــده‌است. این روستا از سمت شمال به اراضی روستاهای ایزمارا و قنبرلو از سمت شرق به اراضی روستاهای تپه، شاوون و بی‌اره و از سمت جنوب به اراضی روستای اینی و از سمت غرب به اراضی روستای ایزمارا متصل است. ارتفاع متوســــــط آن از سطــــح دریاهــای آزاد حــدود ۱۰۰۰(هزار) متر است. فاصله آن هم با شهــر گرمی مغــــان حدود هفت كیلومتر و با اردبیل صد و ده كیلومتر می‌باشد.

شوله‌لر دره‌سی (به فارسی دره آبشارها) با داشتن ده‌ها آبشار بزرگ و كوچك یكی از نقاط مهم و دیدنی روستای قوزلو است. با توجه به ویژگی‌ها خاص و منحصربه‌فرد این دره به مانند تعداد بی شمار آبشار ریز و درشت و همچنین طول نسبتاً زیاد آن و همچنین همراهی با جلوه طبیعی منطقه به مانند كوه و سنگ و درخت؛ در صورت شناسانده شدن به صورت یك جاذبه طبیعی و با فراهم كردن خدمات گردشگری در اطراف آن می‌تواند به عنوان یكی از مهمترین جاذبه‌های منطقه مغان و استان اردبیل درآید. این دره در شعبه قوزلوچای رودخانه اوجرلو چای واقع شده و از آبشارهای مهم آن می­توان به بویوك شوله، قیزیل قایا شوله‌سی، یوخاری شوله و... اشاره كرد. بویوك شوله با ارتفاع حدود ۲۱ متر، در حد فاصل روستاهای قوزلو و شاوون و یوخاری شوله با ارتفاع ۱۶ متر در ۳۰۰ متری جنوب شرقی روستا از دیدنی ترین آبشارهای آن می‌باشد. آبشارهای دیگر با ارتفاع­های زیر ۱۶ متر به صورت متوالی در طول دره قرار گرفته‌اند. در پایین دست رودخانه قوزلو چای – نرسیده به روستای شوون و بعد از بویوك شوله، آبشار خاصی وجود ندارد.

قیز قلعه سی قلعه ای به عظمت نام مغان

روستای قیزقالاسی به فارسی «قلعه دختر»، در حدود ۱۵ كیلومتری شمال گرمی مغان و در مسیر جاده بیله سوار-گرمی قرار دارد. این روستا به مناسبت قرار گرفتن در پای قلعه‌ای به همین نام به قیز قالاسی مشهور است كه بنای این قلعه به دوره اشكانیان  مربوط است و آثار این قلعه هم در قسمت شمال روستای قیز قالاسی موجود است.روستای انجیرلو نزدیكترین آبادی به این مكان است كه كمتر از یك كیلومتر فاصله دارد.

در مورد " قیز قالاسی " افسانه‌های زیادی در بین اهالی محل مشهور است. آقای سیدمحمد ابراهیمی از نویسندگان و محققان منطقه مغان در كتاب پژوهشی در جغرافیای مغان می نویسد:  گفته می‌شود كه در دوران گذشته قیز قالاسی شهری بزرگ و آباد بوده كه روزی دسته‌ای از مارها به این شهر حمله می‌كنند و مردم از ترس مارها مجبور به ترك شهر می‌شوند. از آن زمان به بعد شهر به ویرانه تبدیل می‌شود. به نظر می‌رسد محل " باجروان " تاریخی "، " قیز قالاسی " فعلی و یا خیلی نزدیك به آن بوده‌است. این قلعه كه با استفاده از قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده جزو معدود قلعه های استان اردبیل است كه هنوز هم قسمتهای زیادی از دیوارهای آن باقی است و به شماره 629در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. (پژوهشی در جغرافیای مغان ص196)

دریاچه سد گیلارلـو  و میل مغان، درحكم آب حیات مغان

در سه كیلومتری شمال غربی شهرگئرمی جهت تامین آب شرب اهالی شهر مذكور سد گیلارلو احداث گردیده است. این سد خاكی كه آب آن از طریق  كانالی از رودخانه های برزند و دیزده چایی تامین می شود از مهمترین سدهای موجود در منطقة مغان می باشد. سال شروع احداث آن 1369 و سال بهره برداری از آن 1374 می باشد و برخی ازمشخصات آن چنین است: گنجایش مخزن سد5/8 میلیون مترمكعب، ارتفاع سد 25متر، طول تاج سد 930متر، توانایی آبدهی270 لیتردرثانیه.

سد میل مغان هم بدنبال موافقتنامه ای كه در سال 1342 به منظور همكاریهای فنی و اقتصادی بین اتحاد جماهیر شوروی و ایران به امضاء رسید، با هزینة مشترك این دو كشور در250 كیلومتری سد ذخیره ای قیــزیل قیشلاق و در سه كیلومتری غرب شهر آسلاندوز مغان بر روی رودخانة آراز احداث شد. ساختمان سد در سال 1344 شروع و در سال 1349 به پایان رسید.برخی از مشخصات این سد چنین است : طول كلی سد 2980متر، طول متوسط دریاچه 4000متر، ارتفاع تاج سد از بستر طبیعی رودخانه 5/8 متر، دبی كانالهای ساحل راست و چپ هر كدام حدود 80 مترمكعب در ثانیه.