گرمی نیوز

گرمی نیوز:

ناوبری, جستجو

مختصات: شرقی′۴۰°۴۵ شمالی′۲۸°۳۶ (نقشه)

روستـای قوزلو در شمال غربی كشور ایران، غرب دریای خزر، شمال شرقی آذربایجان، شمال استان اردبیل و جنوب شـرقی شهر گرمی مغــان، در دهستان اینی از بخش مركزی شهرستان مغان، بین ۴۸ درجه و۸ دقیقه طــول شرقی از نصف النهار مبدأ و۳۹ درجه و۱دقیقه عرض شمالی از خط استوا واقع شـــده‌است.

این روستا از سمت شمال به اراضی روستاهای ایزمارا و قنبرلو از سمت شرق به اراضی روستاهای تپه، شاوون و بی‌اره و از سمت جنوب به اراضی روستای اینی و از سمت غرب به اراضی روستای ایزمارا متصل است. ارتفاع متوســــــط آن از سطــــح دریاهــای آزاد حــدود ۱۰۰۰(هزار) متر است. فاصله آن هم با شهــر گرمی مغــــان حدود هفت كیلومتر و با اردبیل صد و ده كیلومتر می‌باشد.^{[۱] [۲] [۳]}

محتویات ۱ وجه تسمیه ۲ باغات ۳ گیاهان دارویی ۴ درختان دیرزیست ۵ چشمه شوربولاق ۶ دره آبشارها ۷ پانویس ۸ منابع

وجه تسمیه

از چندین سده گذشته، این محل بنام قوزلو و غوزلو شناخته می‌شده‌است. درباره علت نامگذاری آن به قوزلو یا غوزلو چند نظر وجود دارد؛ یكی اینكه عده‌ای از مورخان معتقدند كه نام همه روستاهایی كه فعلاً در آذربایجـــــان بنام قــــــوزلو شناخته می‌شوند از نام طایفه «اوغوز» كه عربها «غُز» می‌گفتند، گرفته شده‌است. اوغوزها یا غوزها، جد تركان امروزی منطقه آذربایجان بشمار می‌روند و بنا به نوشته آقای نیایش در صفحه۲۱ كتاب آذربایجان و هویت «سیل عظیمی از اوغوزها در قرن یازدهم میلادی وارد ایران شده و بویژه در قسمتهای شمال غربی كشورمان ساكن گشتند». بالطبع مغان هم بعنوان یكی از بهترین و خوش آب و هواترین منطقه شمال غرب كشور یعنی آذربایجان، محل سكونت این قوم بوده‌است و روستای قوزلوی فعلی هم كه در یكی از بهترین نقاط مغان واقع شده، محل سكونت این قوم بوده و نام خود را از همان قوم گرفته‌است. نظر دیگر درباره وجه تسمیه قوزلو اینست كه، عده‌ای معتقدند چون در تركی آذربایجانی به درخت گردو «قوز» هم گفته می‌شود و در این روستا باغات گردوی فراوانی وجود دارد، پس نام آن به همین علت به قوزلو معروف شده‌است. اما با تأمل در این موضوع می‌بینیم كه این نظریه به چند علت زیاد قابل استناد نیست چون؛ اولاً در بیشتر روستاهای ترك‌زبان كشورمان، باغات گردوی زیادی وجود دارد ولی هیچ وقت قوزلو نامیده نشده‌اند. پس اگر این نظر صحیح بود باید همه این روستاها امروزه به این نام نامیده می‌شدند. ثانیاً امروزه روستاهای زیاد وجود دارند كه قوزلو نامیده می‌شوند در حالیكه هـــــیچ درخت گردویی در آنها دیده نمی‌شوند. ثالثاً اگر به فرض اینكه وفور درختان گردو سبب نامیدن این روستا به قوزلو شده باشد پس این درختان گردو را چه كسانی كاشته‌اند و این محل را كه به كاشتن درخت گردو در آن اقدام كرده‌اند چه می‌نامیده اند؟ به نظر نگارنده آنچــه درباره وجه تسمیه این روستا قابل قبول و صحیح است، این است كه این روستا بعد از اسكان اوغوزها در آن به اوغوزلو، غوزلو و قوزلو معـروف شده و این طایفه اقدام به كاشت درختان گردو در آن نموده‌اند و همین درختان گردو، امروزه عده‌ای را در خصوص وجه تسمیــــه آن دچار اشتباه ساخته‌است. پس نام اصلـــــی و قدیمــــــی این روستا «غوزلو» می‌باشد، اما چون «مخرج «غ» در هجای اوّل واژگان تركی نمی‌آید ^[۴]» نام این روستـــا بصورت قــوزلو (gozloo) درآمده‌است.^{[۵] [۶]}

باغات

روستای قوزلو دارای باغات متنوعی است. مهمترین محصولات باغی روستای قوزلو كه در بازارهای محلی و منطقه‌ای به فروش می‌رسد باغات گردو است. گردوهای این منطقه از انواع مختلفی برخوردار است. علاوه برروستاهای اطراف به مانند ایزماره كه به طور سنتی از قدیم الایام گردوهای خود را از این روستا تامین می‌كنند، قسمتی از گردوی بازار شهر گئرمی موغان (گرمی) نیز از این روستا تامین می‌شود.

به، آلو، آلوچه، آلبالو و... از دیگر محصولات باغی این روستا هستند. در سال‌های اخیر كاشت باغات گردوی اسراییلی و باغات گیلاس و هلو نیز در روستا رواج پیدا كرده‌است. وجود باغات گردو در این روستا باعث به وجود آمدن فرهنگ خاص مرتبط با گردو در روستای قوزلو شده‌است. انواع بازی‌هایی كه نوجوانان و جوانان با گردو انجام می‌دادند از مفرح ترین بازی چند سال گذشته به حساب می‌آمد. كه با تغییرات فرهنگی - جمعیتی چند سال اخیر كمرنگ تر شده‌است. وجود رودخانه قوزلو چای / اوجرلو چای مهم ترین عامل وجود این باغات است. رودخانه با عبور از بستر خود پوشش گیاهی متفاوتی را در حاشیه خود به تاحدود ۵۰۰ متر ایجاد كرده‌است. وجود چشمه‌ها و سرشاخه‌های رودخانه در دره‌ها نیز باعث ایجاد پوشش گیاهی متنوع در اطراف روستا شده‌است.

وجود باغات متمركز به همراه وجود پوشش گیاهی به صورت پراكنده باعث شده‌است تا چهره روستا به صورت سرسبز ییلاقی جلوه كند. درختان پراكنده عموما از گونه آلچه (آلوچه)، سویوت (بید)، قاواق (سرو)، چاغالا (چاغالی)، بویورتكان (تمشك)، گیلدیگ و... می‌باشد. طبق خاطرات سالخوردگان روستا و نام‌های باقی مانده زمین‌های اطراف، در زمان‌های قدیم وسعت باغات روستا بیشتر بوده‌است. وجود منطقه‌ای با نام باغ یئری در نزدیكی شمال شرقی روستا موید این امر است. این زمین‌ها در زمان حاضر فاقد هرگونه درختی است و به صورت زمین‌های كشاورزی درآمده‌است. علت این امر را سالخوردگان روستا، خشكسالی و به دنبال فقر و روزگاری سختی معرفی می‌كنند كه به واسطه آن بسیاری از درختان خشك و بسیاری دیگر برای فروش و همچنین مصرف فردی قطع شده‌اند. آنگونه كه ادعا می‌كنند این امر علاوه بر باغات روستا به جنگل‌های كل منطقه صدمه زده‌است.^{[۷] [۸]} و ^[۹]

گیاهان دارویی

طبیعت روستای قوزلو یكی از مكان‌های رویش انواع گیاهان دارویی است. از جمله این گیاهان می‌توان به بومادران، گل گاوزبان، بابونه، كاكوتی، نعناع و... اشاره كرد. استفاده از گیاهان دارویی به صورت سنتی در روستا رایج است. زنان و دختران روستا با جمع آوری گیاهان دارویی مختلف اقدام به پخت این گیاهان می‌نمایند كه در روستا به آن تره می‌گویند برخی دیگر از گیاهان دارویی با آب جوش دم كرده و مصرف می‌كنند كه بابونه از این جمله‌است. استفاده دیگر از گیاهان دارویی پختن «كته» است كه نباید با كته‌ای در جاهای دیگر ایران در معنای برنج آب پز به كار می‌رود اشتباه گرفت. استفاده تجاری از گیاهان دارویی چندان رایج نیست. اما در زمان گذشته جوانان با جمع آوری و فروش سومورخان گولو مشغول می‌شدند و در زمان‌های اخیر برخی از افراد به صورت منفرد و به صورت نا منظم (بدون اینكه كار هر ساله شان باشد) اقدام به جمع آوری و فروش برخی از گیاهان دارویی می‌كنند.^{[۱۰] [۱۱] [۱۲]}

درختان دیرزیست

روستای قوزلو دارای چندین درخت كهنسال و دیرزیست گردو، مخصوصا در اطراف چشمه شوربولاغ Şor Bulağ می­باشد. بنا بر اعتقاد برخی از اهالی، عمر یكی از درختان گردو معرف به فندق به چندین نسل می‌رسد به طوریكه پدربزرگان پدربزرگشان آن را در همان اندازه به یاد داشته‌اند. عمر این درخت گردو را می‌توان بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال تخمین زد. به علت قطر زیاد درخت و همچنین پوسیدگی قسمتی از تنه آن سوراخی غار مانند در داخل آن ایجاد شده‌است كه محلی برای قائم شدن و بازی كردن كودكان كنجكاو و بازیگوش روستا است. این درختان كهنسال با قطر زیاد و ارتفاع زیاد از فاصله‌های دور قابل مشاهده‌است. زیبایی‌های این درختان به عنوان یكی از جاذبه‌های گردشگری روستای قوزلو می‌باشند.^{[۱۳] [۱۴] [۱۵]}

چشمه شوربولاق

چشمه شور بولاغ در قسمت شمال شرق روستا واقع شده‌است. محلی كه شوربولاغ در آن واقع است در واقع باتلاقی است متشكل از چندین چشمه كه از چندین نقطه آن می‌جوشند. تا قبل از خشكسالی‌های دهه گذشته چشمه‌های شوربولاغ بسیار پرآب و محدوده باتلاقی وسیع تر بود اما بعد از وقوع خشكسالی‌های اخیر و با كاسته شدن از میزان آبدهی چشمه‌های شوربولاغ از میزان زمین باتلاقی كاسته شده‌است و سه چشمه اصلی در آن باقی مانده‌اند. در سال‌های پرباران تعداد چشمه‌ها به شدت افزایش می­یابد و بر وسعت باتلاق افزوده می‌شود. قبل از لوله كشی آب به داخل منازل روستا (قبل از ۱۳۸۸ كه شیرهای آب به صورت برداشت مشترك بین چند خانوار بود) از آب یكی از چشمه‌های برای شستن البسه و ظروف استفاده می‌شدن. برای این امر آب آن به یك محل خاص هدایت شده و با استفاده از لوله و یا تكه‌های ایرانیت با ارتفاع حدود ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر ارتفاع از سطح زمین قرار داده می‌شد تا برای شستشو و برداشتن آب قابل استفاده باشد. چشمه دومی در واقع چاله‌است به عمق دو متر كه روی و اطراف آن با سنگ مرتب شده‌است. ساخت این چشمه را به آلیشان ابراهیمی نسبت می‌دهند.

از آب این چشمه نیز برای شستن البسه و ظروف و همچنین برداشت به وسیله دبه استفاده می‌شود. آب چشمه سومی به صورت استخر كوچك روباز برای آبیاری دام‌های روستا و به خصوص دام‌های محله آشاغا باش استفاده می‌شود. علاوه بر مصارف فوق آب این چشمه‌های برای آبیاری سه باغ زیردست آن كه به شام معروف هستند استفاده می‌شود. به این ترتیب كه آب چشمه‌ها در دو استخر جداگانه كه توسط صاحبان باغات احداث شده جمع آوری می‌شود و برای آبیاری درختان باغ و یا سبزیجات كاشته شده و... استفاده می‌شود. به علت اهمیت حیاتی این محل برای اهالی روستا، همه طایفه‌های روستا در این محل مالكیت دارند و محل به صورت زمین‌های چند مترمربعی بین طایفه‌های روستا تقسیم شده‌است.^{[۱۶] [۱۷] [۱۸]}

دره آبشارها

شوله‌لر دره‌سی (به فارسی دره آبشارها) با داشتن ده‌ها آبشار بزرگ و كوچك یكی از نقاط مهم و دیدنی روستای قوزلو است. با توجه به ویژگی‌ها خاص و منحصر به فرد این دره به مانند تعداد بی شمار آبشار ریز و درشت و همچنین طول نسبتا زیاد آن و همچنین همراهی با جلوه طبیعی منطقه به مانند كوه و سنگ و درخت؛ در صورت شناسانده شدن به صورت یك جاذبه طبیعی و با فراهم كردن خدمات گردشگری در اطراف آن می‌تواند به عنوان یكی از مهمترین جاذبه‌های منطقه مغان و استان اردبیل درآید. این دره در شعبه قوزلوچای رودخانه اوجرلو چای واقع شده و از آبشارهای مهم آن می­توان به بویوك شوله، قیزیل قایا شوله‌سی، یوخاری شوله و... اشاره كرد. بویوك شوله با ارتفاع حدود ۲۱ متر، در حد فاصل روستاهای قوزلو و شاوون و یوخاری شوله با ارتفاع ۱۶ متر در ۳۰۰ متری جنوب شرقی روستا از دیدنی ترین آبشارهای آن می‌باشد. آبشارهای دیگر با ارتفاع­های زیر ۱۶ متر به صورت متوالی در طول دره قرار گرفته‌اند. در پایین دست رودخانه قوزلو چای – نرسیده به روستای شوون و بعد از بویوك شوله، آبشار خاصی وجود ندارد. ^{[۱۹] [۲۰] [۲۱]}

پانویس

منابع

پژوهشی در جغرافیای مغان، سید محمد ابراهیمی، انتشارات نیك آموز ۱۳۸۵

فرهنگ واژه گان تركی در زبان و ادبیات فارسی، عادل ارشادی فر، باغ اندیشه

بروشور روستای قوزلو، شورای اسلامی روستای قوزلو

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B2%D9%84%D9%88_%28%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%29