اولدوز و اونونلا باغلی قیسا بیلگی / علی محمد خلفی زنگیر
یازار : گئرميلي
+0 به یه نگئجهلر گؤیه باخاركن، آرادا بیر اولدوزون آخماسینی گؤرورسن.
بیزلرده بئله بیر اینانج وار: "هركیمین گؤیده بیر اولدوزو وار. گؤیده آخان هر اولدوز بیرینین عؤمورونون قوتاریب، اؤلمهسیندن خبر وئریر." آتالاریمیز اولدوزلارا حیاتیمیزدا قویدوغو تأثیر و قازاندیغی اهمیته گؤره آد قویموشلار؛
ناخیر اولدوزو، كاروان قیران، ایشیقلی اولدوز، دان اولدوز، اولگار
اولگار (اولكر) اولدوزو خالق آراسیندا تانینمیش بیر اولدوزدور. آلتی اولدوز اولور، اوچو بیر یانا و او بیری اوچو ده بیر یانا. گئجه چاغی گون چیخاندان چیخیب گئجه یاریدا گون باتاندا باتیر.
یاشلیلاریمیزین دئدیگینه گؤره آخشاملار بوتون یولا چیخمالاری و اوتوروب-دورمالاری اولدوزلارین دورومویلا دوزنلنیردی(تنظیملنیردی).
«اولدوزلار تورك طایفالاریندا دایم اؤنملی بیر رول اوینامیشلار. اسكیدن بری دونیانین تانینمیش آت یئتیشتیرنلری و ساواشچیلاری اولان توركلر، اولدوزلاردان بیر یاندان گوندهلیك دولانیشیقلاریندا یارارلاناركن، او بیری یاندان دا اونلار اوچون افسانهلر دوزموش و شئعیرلر یازمیشلار. یاخشی بیر اولدوز بیلگیسی، آتچی و ساواشچی بیر ائل اوچون، حیاتی بیر اؤنم داشیییردی. آخینلار كاروانلارین و سورولرین یولا چیخیشی، مرهیه گئدیش، یاتیش و قالخیش، همیشه اولدوزلارلا دوزنلنیردی... اولدوز بیلگیسی، توركلر آراسیندا باشلیجا ایكی باخیمدان اؤنملی ساییلمیشدیر.
1.واختی اؤیرنمهیی باخیمیندان، اولدوز بیلگیسی چوخ یارارلی ایدی. اؤزللیكله، یئنی بیر دولانیشیغین باشلایاجاغی ساباحا یاخین ساعاتلاردا، بو قونودا ساغلام بیر بیلگییه ییهلنمه، تورك توپلومونا بؤیوك فایدالار وئریردی.
2.اولدوز بیلگیسی ایله یؤنلری و یولو تاپماق، آتلی و ساواشچی طایفالار اوچون،اؤنملی بیر بیلگی ایدی. (2/س6)»
اولگار اولدوزو پاییزین سونلاریندا باتیر. دئییلنه گؤره اولگار اگیلَنده چؤلده اوت قیران حیوانلارین (كئچی، جئیران، مارال) ائركگی سورویه قوشولوب، دیشیلرله جوتلشیر. و یازین گوللو- چیچكلی چاغیندا قیرخبئشده دوغور.
"اولگار اگیلدی قیشا نه قالدی
ساققالا دن دوشدو یاشا نه قالدی"(1)
قوباد عمی دئییر: من بیر بئله چؤلچولوگ ائلهمیشم هئچ بیرینده ساعات باغلامامیشام. گئجهنین بوتون چاغلارینی اولدوزلا بللهمیشم. گئجه اولدوز گؤروننچاغ یئل اسنده گؤیه باخیردیم نارین اولدوزلار یئل اسدیكجه ایتنده بیلیردیم صاباح مئهـ ده گلهجك. یوخسا یئل اسدیكجه ائله نارین اولدوزلاردا اولدوغو كیمی گؤرونسه ایدی بیلیردیم بو یئلین مئهی اولمایاجاق.
گئرمینین آلازار كندینده تخمیناّ 120-ه یاشا یاخین یاشامیش هزر زارعی ساعت بیلمیردی اما گئجهنین بیر چاغی اویانیب اولدوزلارین دورومونا باخیب صوب نامازینین واختی اولوب- اولمادیغینی بیلیردی.
یاشلیلاریمیزین دئدیگینه گؤره گئجه یاریدان سونرا دان اولدوزوندان اؤنجه بیر ایشیقلی اولدوز چیخیر او اولدوزا كاروان قیران دئییلیر. دئییلنه گؤره اسكی چاغلاردا، بو اولدوزو گؤروب و دان اولدوزو سانان بیر كاروان یولا چیخیر و یول اوغرولاری اونلارا سالدیریب كاروانی دارما-داغین ائدیرلر. او چاغدان بری بو اولدوزون آدی كاروان قیراندیر. بو اولدوزلا باغلی «تورك میتولوژیسی»نده س.24ده دئییلیر: «تورك لهجهلرینده زوهره اولدوزونا نه كیمی آدلار وئریلدیگینی یوخاریدا اینجهلهمیشدیك. بو آدلارین هامیسیدا بیر افسانهنین گرهیی اولاراق وئریلمیشدی. یادا بو آدلارا گؤره یئنی افسانهلر دوزولموشدو. تورك خالق ادبیاتیندا بو اولدوزلارا عومومیتله "كروان قیران" آدی وئریلیر. بونون دا بیر افسانهسی واردیر.» بونون آردینجا دئدیگی افسانه بیز یوخاریدا دئدیگیمیز قیریلان كاروانین باشا گلدیسی ایله اوست-اوسته دوشور.
فارسجا كهكئشان و توركجه سامان یولو دئییلن دومانلی بیر یولا گؤره بیزده بئله بیر سؤیلم وار: "حضرت-ی نوح دؤنمینده یئر اوزونو سو آلاركن گؤی ییرتیلیب و گؤیون اوستونده اولان دنیزین ده سویو یئر اوزونه تؤكولوب. و بئلهلیكله یئر اوزو سو ایله اؤرتولوب و بیر داغین باشیندان باشقا هر یئری سو آلتینا آلیب. او گوندن بری گؤیده او ییرتیغین ایزی ایندی گؤردوگوموز كیمی قالیب."(1)
قایناقلار:
http://www.milmugan.blogfa.com/post-27.aspxسون یازیلار