گرمی نیوز

بایرام آیی و هانا قوشو

سید محمد ابراهیمی

(عكس سیدمحمد ابراهیمی قوزلو)

قار چیچگـــــی باشین آچوب           باهار گلیر بیزیم ائله

شاختالی قیش قویوب قاچوب           باهار گلیر بیزیم ائله

 (شعر قوشابولاغلی بختیاری‌دن‌ دیر)

اسكی چاغلاردان، یئنی ایلی قارشیلاما تؤرن و شنلیكلری، موغان بولگه‌سینده اؤزل دب و یاراشیقلارلا كئچریلیر. ایلین آخیر آیی یئرلی جاماعات آراسیندا بایرام‌آیی كیمی آدلانیر و بو دبلرین چوخو ائله بایرام آیی‌نا عاید دیر. كئچمیش دبلرین چوخو ایندی آرادان گئتسه ده بعضاً بئله دبلر و عادت-عنعنه‌لردن بیز اوچون قیریلیب قالانی دا وار. آنجاق بورادا بایرام آیی‌نا عاید اولان اؤزل بیر قونودان دانیشماق ایستردیم و او دا هاناقوشو ایله باغلی اولان بیر قونودور.

كئچمیشده موغان ماحالیندا ال ایشلری اؤزللیكله توخوجولوق صنعتی ان چوخ دیَرلی بیرصنعت ایمیش و بوتون جاماعات اؤزللیكله خانیملار، ایلین چوخ چاغین توخوجولوق ایله كئچیریب بو یول ایله عائله اوچون گلیر الده ائدیرمیشلر. بو ایش ایندی ده آز-چوخ وار، آنجاق نئچه ایللر اؤنجه‌یه باخاندا دئمه‌لی یوخ حسابیندادیر. موغاندا خالچا، فرش، قالی یا هانا توخوماق  گوز(پاییز) و قیش‌دا، چؤل ایشلری آز اولدوغوندان لاپ چوخ اولارمیش، دئمه‌لی گوز و قیش آیلاریندا هر بیر آیدا هر بیر عایله ده آزی بیر خالچا كسیلرمیش. خانیملار قیشین آخیر خالچاسین ائله تنظیملرمیش لر كی، بایراما اون- اون‌بئش گون قالمیش قورتارا، چون هم ائوی واختیندا تمیزله‌یه‌لر هم ده بیر نئچه گون دینجه‌لیب داها بایرامدان سونرا یاواش یاواش چول ایشلرینه حاضیرلاشالار.

بایرام آییندان دوز بئش-اون گون كئچمیش آلاجهره آدلی بیر اؤزل قوش «چیسدادا چیسدادا چیسدادا» سسی ایله اوخوماغا باشلاییر. بو قوش ایندی ده وار. بو قوشون گلمه‌سی و اوخوماسی خالچا یا هانا توخوجولاری اوچون بیر خبردارلیق‌دیر و اونو گؤستریر كی داها بایراما بیر زامان قالمایب و واخت داریخیب. هاناسیندان چوخ قالان هر بیر كیمسه قونشو خانیملاریندان ایمه‌جی چاغیرار تا واختیندا هانا كسیله و هانانین قیرخینی-فیلانی بایرام گونلرینه كیمی سوپورولوب تمیزله نه. آلاجهره قوشو ائله بونون اوچون  ائل آراسیندا هاناقوشو كیمی ده آدلانیر.

كئچمیش چاغلار، رادیو، تلویزیون، ساعات، ایل‌سایار (تقویم) و زامانی گؤسترن بئله-بئله دیلكلرین اولمادیغی اوچون، آلاجهره قوشونون چیخماسی و اوخوماسی بایرامین بیر خبرچیسی كیمی تانینیرمیش. آلاجهره «چیسدادا چیسدادا چیسدادا» كیمی اوخویان حالدا، هانا آرخاسیندا اوتوروب توخویان خانیملار دا اونونلا سس-سسه وئریب  ماهینی هاواسیندا بئله دئیرمیشلر؛

هاناسی یازا قالانین دیلی گوده اولار- دیلی گوده اولار

جهره سی یازا قالانین دیلی گوده اولار- دیلی گوده اولار

یعنی هركیمین هاناسی یا جهره‌سی یازا قالسا، بایرام قوناقلاری اونو دانلار و او دانلاغین قاباغیندا بیر سوز تاپیب دئیه بیلمز و دیلی گوده اولار.

لینك مقاله