گرمی نیوز

فلسفه سفره هفت سین  

 

سفره یئدی سین : بركتلردن یئددی سین قویماق 

 

مقدمه : دراین مقاله تحقیقی قصد داریم درباره ی سفره ی هفت سین تركی و كمی ازعید نوروز برایتان صحبت كنیم .

اوغوز (نوروز)

در اساطیر فارسی نوروز از زمان سفر جمشید شاه به منطقه ی تركی آذربایجان به وجود آمده و در این سفر جمشید شاه مراسمی را كه به نام اوغوز (نوروز) (طایفه ی اوغوز) معروف بوده می بیند و آنرا می پسندد و چون این مراسم درحین تجدید سال (یئنی ایل) اتّفاق می افتاده ضمن معرفی آن به قوم خویش آنرا نوروز می نامد تا شروع سال جدید را نشان دهد.

یئنی گون " نوروز "

درگذشته های دور تركان به نوروز " یئنی گون " می گفتند و این موضوع آشكارا در دیوان لغات الترك كاشغری كه بیش از 1000 سال پیش نوشته شده است می توان مشاهده كرد.

بایرام (عید)

در زبان فارسی معادلی برای كلمه " بایرام " وجود ندارد و كلمه " عید " یك لغت عربی است كه فارس ها بكار می برند. حتی لغت" جشن " نیز كلمه ای تركی است و در فرهنگ تركی سنگكلاخ به آن اشاره شده است.

یئدی (هفت):

عدد یئدی" هفت " درمیان تركان جایگاهی ویزه است. تاریخ نشان می دهد كه این عدد را اولین بار تركان سومری ابداع كرده اند كه به مرور زمان درمیان ملل دیگر جای بازكرده است. تقدس عدد هفت در نزد بسیاری از ملل و اقوام بشری مورد توجه بوده است مانند: هفت آسمان، هفت دریا، هفت شهر عشق ، هفت روز هفته و... هفت وادی سلوك در تصوف. مولوی می گوید:

هفت شهر عشق را عطار گشت                               ما هنوز اندر خم یك كوچه ایم

 یئدی سین (هفت تا):

 در اساطیر تركان آمده است كه پسر اوغوز در یك سال از زمستان سختی رهایی می یابد و بركت های بسیاری به وی روی می آورد و پس ازآن تركان به شكرانه ی این بركت ها هرساله 7 تا از بركتها یا نماد آنها را در سفره ای گذاشته و جشن می گرفتند كه" یئدی سین"  یا " یتّی سین " در تركی یعنی "هفت تا از" بركت ها می باشد و در واقع چیزی (كه باحرف " س" شروع شود) به نام هفت سین نداریم.  برای مثال ماهی سین نداشته ولی نماد بركت آب و دریا است و قرآن و آینه نماد بركت آسمان هستند و درسفره هفت سین قرارداده می شوند.

 سفره یئدی سین 

در زمان های قدیم، در میان تركان رسم بوده است كه هفت عدد از بركت های جهان آفرینش را جمع می كردند تا هم فرصتی باشد كه از آفریدگار جهان تشكری به عمل آید و هم آنها را (به نمایندگی از تمام نعمت هایی كه "تانری" (خدا) به مردم بخشیده است) با خود از سال قبل به سال جدید منتقل كنند. عدد هفت هم در این میان نشانه ی كثرت بوده است.

حال، چون هفت بركت را با خود می بردند آنها را درون سفره ای می گذاشتند و آن را « بركتلردن یئددی سین قویماق )  » گذاشتن هفت تا از بركت ها) می نامیدند. آنها عبارت بودند از:

1 - یئر بركتی (بركت زمین): قوورغا (گندم یا عدس یا سمنو)

گندم رمز و نماد بركت زندكی است و در واقع گندم كه ماده اصلی نان می باشد. درزندگی انسان نقش اساسی را ایفا نموده و به همراه سو (آب) دوعنصر اصلی و اساسی حیات انسانی را تشكیل می دهند.

سمنو سمبل قدرت و شجاعت است. سمنو، نماد زایش و بارورى گیاهان و نماد خیر و بركت و شیرینی است.  هرچندامروزه بعنوان حلوای خوشمزه و خوردنی بشمار می رود، ولی دراصل این كلمه به ماده اولیه آن جوانه سبز و تازه رسیده گندم اطلاق می شده است.

 2 - آغاج بركتی (بركت درخت): آلما یا اییده (سیب یا سنجد)

سیب میوه ی سلامتی است و نماد و نشانه عشق ، مهرورزی ، دلدادگی و زایندگی است. درگذشته سیب را درخم هاى ویژه اى نگهدارى مى كردند و قبل از نوروز به همدیگر هدیه مى دادند.

 سنجد، سمبل و نماد عشق و دلباختگى است و از مقدمات اصلى تولد و زایندگى می باشد. عده اى عقیده دارند كه بوى برگ و شكوفه درخت سنجد محرك عشق است!  وقتی میوه  آن بارور می شود و عطر آن در فضا می پیچد تحریك كننده قوای احساسی انسان است.

3 - گؤی بركتی (بركت آسمان): قورآن یا آینا (قرآن یا آینه)

قرآن، نماد دین باوری و خداجویی است. آینه نمادی ازخلقت و صداقت و یكرنگی و به خویشتن نگریستن و به درون نظاره كردن است. . شمع ، نماد نور و روشنایی و دانایی است.

4 - گؤیرمك بركتی (بركت سرسبزی و رشد): گؤیرمك (سبزی)

سبزی نماد طراوت، خرمی ، سرسبزی ، نو زیستی ، نوزایی ، باروری ، سادگی و ایثار، خیر و بركت و تجدیدحیات و نشانۀ شادابى زندگى بشر و نشانگر پیوند او با طبیعت است.

5 - آل – وئر بركتی (بركت خرید و فروش): سیككه (سكه)

سكه، نشان ثروت و دارندگى است. سكه به نیت بركت و درآمد زیاد و بی نیازی و توفیق خدمت و هر آنچه به پیشرفت تمدن كمك كند می باشد.

6 - حیئوان بركتی (بركت حیوان): یومورتا (تخم مرغ)

تخم مرغ ، نماد آفرینش و زایش است. تخم مرغ رنگ شده نشان از باروری دارد.

7 - سو بركتی (بركت آب): سو و بالیق (آب و ماهی)

سو(آب)، مایع حیاتی و نشانه بی رنگی است. بعنوان رمز و بقای زندگی و روشنى دل انسانها بشمار می رود و زندگی انسان بدون وجود آن امكان پذیر نیست و در گذشته های دور درمیان تركان تا حد پرستش مورد احترام قرار گرفته است. ماهی  نشان و نماد تازگى ، شادابى و تكاپو و سرزندگی، حركت و پویایی است. انتخاب ماهی قرمز هم درتفكر اسطوره ای تركان، معنای مباركی (قوتلولوق) نیز داشته است.

دلایل یئدی سین:

حالا برای اینكه اصلاً جای ابهام نماند، دلایلی كافی برای "بركتلردن یئددی سین قویماق" بودن به جای "هفت سین"  تقلبی(!)، می آوریم:

-1 انتخاب حرف "س"، اصلاً معنای تفكر اسطوره ای ندارد.  چرا كه در هیچ كجای دریای كلمات و حتی در میان بازی های انجام شده توسط كلمات (كه یكی از آنها همین مسئله ی هفت سین است)، حرف "س" به معنای مباركی و ... به كار نرفته است. البته قابل توجه ماهی گیرندگان از آب گل آلود، این اتفاق برای حرف "ش" هم، چنین است و علاوه بر اینكه سفره ی هفت سین نداشتیم، هفت شین و شراب و شیر (منظور شیر آب!) نداشته ایم. (دقتتان را بیشتر نمایید!(

2 - با توجه به " هفت سین" بودن سفره هر چه كه حرف "س" در اول آن آمده است، باید در سفره باشد؛ یعنی مثلاً خود سفره را هم باید درون سفره ی هفت سین گذاشت و یا "سرگین" را و یا ... (كه خودتان می دانید آخرش، كار به جاهای باریك تر هم می رسد(

3 - اگر هنوز، قبول نكرده اید كه نوروز همان اوغوز است كه از تركی به فارسی و دیگر جاها رفته است و آن را نوروز تصور كنید و آن را عیدی باستانی و قدیمی بنامید، باید بدانید كه زمانی كه نوروز بود، خط نوشتاری زبان فارسی، خط عربی نبوده است تا حرفی با نام "سین" در آن تصور شود! (دقتتان را بیشتر كنید!(

4 - با توجه به اینكه نوروز از اوغوز گرفته شده است، احتمال این مسئله خیلی خیلی بیشتر می شود كه چیزهایی هم كه به آن مربوط هستند، از تركان و زبان اصیل و زیبای تركی سرچشمه گرفته و به زبانهای دیگر رفته است كه در نتیجه ی تشابه دو مثلث (!)، اضلاع متناظر متناسب بوده و هفت سین از همان " بركتلردن یئددی سین قویماق" گرفته شده باشد.

5 - توجیه تخم مرغ و رنگی شدن آن و البته آینه و قرآن و ماهی و آب در سفره ی هفت سین، اصلاً با كلمات هفت سین جور در نمی آید كه نه تنها، اولشان با "س" شروع نمی شود، اصلاً حرف "س" درون آنها به كار نرفته است! پس از این به بعد یادتان باشد كه سفره ی هفت سین نداریم. بلكه آن از همان "بركتلردن یئددی سین قویماق" است كه دزدیده شده است! و می دانیم كه دزدی چه كلمه باشد چه خانه و چه پول و ماشین و ... ، گناه است و زشت كاری بُوَد!  پس سعی كنید شما در این گناه، دست نداشته باشید و قسمتی از این گناه را هم برعهده نگیرید.

درباره سفره یئدی سین همچنین گفته شده است كه هریك از بركتها نمادی از صداقت ، عدالت و انصاف ، رفتار و كردار و گفتار نیك ، كامیابی و كامیاری ، پرهیزكاری و تقوا ، ادبیت و بخشش هستند حوب نگاه كنید كه چگونه طبیعت ناب در این سفره نوروزی خلاصه شده است و آنچه در طبیعت از زیبایی ها وجود دارد مظهری در سفره یئدی  سین دارد. سفره یئدی سین مملو از آرمانها و آرزوهای یك ملت برای بهروزی و سعادتمندی است و در واقع نه تنها یك ملت بلكه در معنای عام بشریت. چرا كه اینها مفاهیمی محلی نیستند و به گذشته و حال و آینده انسان و رستگاری ابدی او وابسته اند.

تمام این تكاپوها برای رسیدن یك لحظه است:  لحظة تحویل، كه به دنبالش بهار می‌آید و نشانه‌هایش را می‌آورد. بهار با جشنوارة رنگ‌های شاد گل‌ها كه در دامن دشت‌ها به‌پا می‌شود، بهار با اندام عریان درختانی كه جامة سبز به تن می‌كنند. هر برگ و شكوفه‌ای كه جوانه می‌زند شمعی است كه به افتخار جشن تولد طبیعت روشن می‌شود.

  پیشاپیش نوروز عزیز را به همه شما شادباش میگویم.

"بایرامینیز موبارك اولسون"

منابع :

مجله ی دیلماج

فرهنگ سنكلاخ

فرهنك لغات الترك

لینك مطلب : http://salariyan.blogfa.com/post-35.aspx